Zorg die schuurt

Binnen de instelling, maar ook daarbuiten, stuiten we soms op die grens en gaan we over tot dwang, een uiterste maatregel die we niet zomaar kunnen doen. Het kan hierbij gaan om dwangmedicatie, dwang op zorg bijvoorbeeld hygiëne (denk aan douchen als mensen dat niet meer doen om welke reden ook) en als laatste insluiting. Dwang is een uiterst middel wat alleen maar ingezet wordt als al het andere niet werkt en de veiligheid in het geding komt.

Echter is dit punt nooit een vast gegeven. Het zijn ethische thema's en dilemma's waarin je in principe eindeloos kunt afwegen en iedereen al voelt dat dit niet is wat je wilt. Soms komt voor ons dat punt dat al het andere niet werkt, we kunnen dan niet langer instaan voor de veiligheid van de cliënt zelf of van de mede cliënten en/of van onszelf. Er zijn veel soorten dwang, vaak voeren we uit met een groep collega's en is het afhankelijk van de reactie van de cliënt of het tot fysieke dwang gaat komen. Dit gebeurt alleen in uiterste gevallen, maar het komt voor. Iemand wordt dan zo rustig mogelijk naar de grond of op een bed gewerkt, en als het strijden voorbij is, kunnen we overgaan op de handeling van medicatie toedienen of insluiten.

Dit meemaken is altijd intens, en iets in mij blijft altijd knagen, bij velen als ik bij mijn collega's navraag. Had dat niet toch anders gekund? Vanuit de vele cliënten verhalen die ik gelezen heb is er veel boosheid en frustratie rondom dit thema. En ik durf te zeggen dat ook niet alle dwang en drang goed gaat. Emoties zijn zo hoog opgelopen als je dwang gaat uitvoeren, het is een ware kunst om als zorgverlener je eigen emoties in controle te houden en er helemaal te zijn voor die cliënt. Om niet vanuit boosheid en frustratie in een soort straffen modus te schieten ( En je dus bewust te zijn dat dat kan gebeuren). Dat je je eigen angst kan ervaren zonder er in te verdwijnen of te gaan overschreeuwen waardoor er te veel druk of zelfs geweld gebruikt wordt.

Kan het anders? Ja, dat denk ik wel. Maar dan moeten we mensen wel beter scholen, op het hanteren van emoties, op aanwezig zijn bij eigen angst en frustratie bijvoorbeeld. En dan hebben we meer mensen op de vloer nodig die gesprekken leren voeren over deze angsten en frustraties, dat we de verwardheid van een cliënt leren houden met elkaar. Hoe helpen we werkelijk als mensen verward zijn, als ze boos zijn, of angstig.

Insluiten is niet altijd verkeerd, zo kon ik ook zien afgelopen tijd, wanneer er een dreiging ontstaat omdat iemand zijn boosheid niet voelbaar is maar wel zichtbaar bijvoorbeeld. Iemand is dan oninvoelbaar en dat maakt de inschatting van veiligheid erg lastig. Bijvoorbeeld omdat iemand vindt dat je een mes op je kamer mag hebben, wat in onze regels in verband met die veiligheid niet mag. Wat dan. Er zijn in de afgelopen jaren vaker zorgverleners omgekomen door agressie, en dat speelt in ieder geval bij mij altijd even door mijn hoofd.

Ik hoop dat we dit thema verder en verder uit kunnen pakken, en samen een weg vinden in zorg waarbij we geen dwang uit hoeven te voeren. Voorlopig zal ik me gaan verdiepen in het boek de Dwangbuis van Koos Neuvel. en ben ik blij dat waar ik nu werk het goed opgepakt wordt door goed te evalueren hoe het ging en met name, hoe we dit kunnen voorkomen voor een volgende keer. Ook dit is een thema wat uit de taboe sfeer mag en open op tafel mag liggen, alleen zo kunnen we dingen gaan veranderen. Want ook al zie ik dat we soms niet anders kunnen, dwang zorg moeten uitvoeren blijft voor de meeste zorgverleners een verschrikking.

~Marieke