In de moderne tijd is sterven voornamelijk een medisch proces geworden. Veel mensen sterven in een instelling die niet hun eerste keuze was, denk dan aan een ziekenhuis of een verpleeghuis. Hierdoor zijn er ook beperkingen op hoe iemand wil sterven en wie ze daarbij willen hebben en wie niet.
Terwijl sterven eigenlijk in den beginne een sociaal proces is, en we elkaar kunnen ondersteunen in dat proces. We zijn in de afgelopen decennia gaan geloven dat we overal professionals voor nodig hebben. Waar voorheen acute ziekte of letsel de reden was van het de dood zijn dat nu vaak de chronische ziekten.
Dat neemt met zich mee dat we afhankelijk worden van de medische wereld die hoop blijft geven op herstel. Dit heet ook wel de cirkel van hoop, waarbij de patiënt blijft hopen op herstel en de dokter blijft hopen dat hij de patiënt kan genezen. Wat weet je zelf over sterven, wat gebeurt er met het lichaam, wat gebeurt er met de ziel. Hoe kun je ondersteunen bij ongemak en onrust, wat kun je doen bij pijn. En ook in de medische wereld is de kennis over het sterfproces minimaal omdat de focus ligt op herstel.
Medische zorg is eigenlijk een ondersteuning binnen een integraal proces. Wat een stervende (en dus wij allemaal) met name nodig heeft is kennis over zijn eigen sterven, mensen die hem of haar lief hebben om hem heen en zorgen dat alles geregeld is voor het aankomende sterven. Je teveel bezig houden met de medische kant leidt af van al die andere zaken die minstens zo belangrijk zijn in het proces.
En als stervende heb je ook een verantwoordelijkheid naar je geliefden en je omgeving. Te vaak laten mensen zich nog leiden door de individuele behoefte van de stervende. Wil deze niet praten, dan laten we het zo, wil deze niets regelen, dan laten we het zo, wil hij blijven behandelen ook al heeft het geen zin dat gebeurt het vaak toch. En er is wat voor te zeggen om respect te hebben voor het pad die de stervende aflegt. Toch kan het niet zo zijn dat we de wil van de stervende voor alles plaatsen want daarmee verliezen we de verbinding met elkaar en de wensen van jou als geliefde komen in het geding. En dit kan gecompliceerde rouw tot gevolg hebben na het overlijden en zorgt er vaak voor dat mensen zich heel eenzaam voelen in het proces, zelf als de partner nog leeft.
Er zijn ook voor mij situaties geweest waarbij de dood een enorm taboe was terwijl de cliënt al ver gevorderd was in het stervensproces. Toch wilde hij er niet aan en mochten we het niet benoemen of bespreken. Dit respecteren was voor mij als hulpverlener al bijna niet te doen, laat staan voor zijn vrouw die 65 jaar met hem getrouwd was. Het leverde veel stil verdriet en eenzaamheid op bij haar, ze liep op haar tenen.
Zoals ik al begon, sterven is een sociaal proces, en het kent naar beide kanten een loslaatproces waarbij je uit liefde voor elkaar ruimte maakt voor elkaar en elkaars wensen. Weten hoe iemand wil sterven betekent dat je het gesprek met elkaar aan zal moeten gaan. En wanneer je dat bij leven al doet, als sterven nog ver weg lijkt maak je jezelf gemakkelijk met het onderwerp en dit voorkomt een hoop leed aan het einde van het leven.
Dus maak jezelf bekend met sterven en de dood, lees erover, ondersteun mensen in je omgeving die ermee te maken hebben, wees nieuwsgierig en open waar kan en respecteer ook je eigen grenzen hierin. Praat over de dood, je ideeën over de dood en wat er daarna gebeurt, het sterfproces zelf, wat zou je wel willen en wat niet, wat herken je in elkaar en waar liggen de ideeën uit elkaar. En wat heb je al geregeld, wat wil of moet je nog regelen voor jezelf en/of je nabestaanden, denk aan ondersteuning en zorg tijdens en na het sterven maar ook aan je relaties, ben je rond met het leven en de mensen die in je leven zijn en zijn geweest.
Hoe we omgaan met sterven gaat eigenlijk over hoe we omgaan met het leven en onze geliefden.
~Marieke
Reactie plaatsen
Reacties
Mooi om je stukjes zo te lezen.
Bespreekbaar maken en accepteren dat je het misschien niet eens wordt over een aantal zaken